Etkin pişmanlık en kısa tanımı ile kişinin suç işlediğinden dolayı pişmanlık duyması ve suç teşkil eden fiilin meydana getirdiği olumsuzlukları gidermesinden dolayı ceza hukukunda uygulanan bir kurumdur.
Eğer bir kişi suç işledikten sonra özgür iradesi ile etkin pişmanlık gösterirse bu durumda suçun niteliğine göre kişi ya ceza indirimi alır ya da hiç cezalandırılmaz.
Bugünkü yazımızda ceza hukukunda etkin pişmanlıktan bahsedeceğiz.
Makale İçeriği
Etkin Pişmanlık Uygulamasının Genel Şartları Nelerdir?
Yargıtay 18. Ceza Dairesinin 2017/3349 K. sayılı kararında etkin pişmanlık uygulamasının şartları belirlenmiştir. Kararda “5237 sayılı TCK’nda etkin pişmanlık, bütün suçlarda uygulanabilecek genel bir hüküm olarak değil, özel suç tipleri bakımından uygulanabilecek istisnai bir kurum olarak düzenlenmiştir. Bu bağlamda kanun koyucu bazı suçlara ilişkin etkin pişmanlık düzenlemesini “etkin pişmanlık” başlığıyla bağımsız bir madde hâlinde (TCK 93, 110, 168, 192, 201, 221, 248, 254, 269, 274, 293), bazılarını ise suç tipinin düzenlendiği maddenin bir fıkrası şeklinde yapmıştır. (TCK 184/5, 230/5, 245/5, 275/2-3, 281/3, 282/6, 289/2, 297/4, 316/2). Bu düzenlemelerin bir kısmında etkin pişmanlık nedeniyle failin cezasının bütünüyle ortadan kaldırılması öngörülmüş iken bir kısmında ise sadece belli oranda indirilmesi kabul edilmiştir.
Etkin pişmanlık, kanunun etkin pişmanlığa imkan tanıdığı her suç tipinde o suçun karakterine uygun bir yapıya bürünmektedir. Ancak bu durum etkin pişmanlık düzenlemeleri arasında hiçbir ortak unsur olmadığı anlamına gelmemektedir.” denilmiş ve etkin pişmanlık uygulamasının unsurları sıralanmıştır. Buna göre:
- Kanunda etkin pişmanlığa imkan tanıyan bir düzenleme bulunmalıdır.
- Suçun tamamlanmış olması gerekir.
- Failin kanunda belirtilen şekilde aktif bir davranışının bulunması gerekir.
- Failin bu davranışı iradi olmalıdır.
Etkin Pişmanlık Nedeniyle Ceza İndiriminden Nasıl ve Ne Şekilde Yararlanılır?
TCK’ya göre bir kişinin etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanabilmesinin iki yolu vardır. Bu iki yol şu şekildedir:
1.İlk Yol: Yargılanan kişi, soruşturma veya kovuşturma evrelerinde suç ortaklarını, suça azmettirenleri, suça yardım edenleri savcılığa veya mahkemeye bildirir ve suçun ortaya çıkmasını sağlarsa etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanır.
2. İkinci Yol: Yargılanan kişi, mağdurun uğradığı zararı aynen geri vermek veya tanzim etmek suretiyle giderirse etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanır.
Kimler Etkin Pişmanlık Ceza İndiriminden Yararlanabilir?
Etkin pişmanlık hükümlerinden şu üç kişi yararlanabilir:
- Suça azmettiren
- Suç teşkil eden fiili doğrudan işleyen
- Suç teşkil eden fiile yardım eden
Bu üç kişi somut olayda suçun aydınlatılmasını ve suçluların cezalandırılmasını sağladığı ya da mağdurun zararını karşıladığı müddetçe etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanacaktır.
Buna rağmen şu unutulmamalıdır. Etkin pişmanlık hükümleri sadece kanunda açık hüküm varsa uygulanır.
Buna göre şüpheli veya fail suçun aydınlatılmasını sağlamasına veya mağdurun zararlarını karşılamasına rağmen kanunda işlediği suça ceza indirimi uygulanabileceği açıkça belirtilmemişse bu durumda etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanamaz.
Etkin Pişmanlık Ceza İndirimi Hangi Suçlarda Uygulanır?
Etkin pişmanlık kurumunun her suç türünde uygulanmayacağını sadece kanunda açık hüküm bulunan suçlar ile ilgili soruşturma veya kovuşturma evrelerinde kişinin mağdurun zararını karşıladığı veya suçun ortaya çıkmasına yardımcı olduğu sürece uygulanabileceğinden bahsetmiştik.
Şimdi etkin pişmanlık ceza indiriminin hangi suçlarda uygulanacağını açıklayalım:
- Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma Suçu (TCK 110)
- Yağma Suçu (TCK 168/1-3)
- Dolandırıcılık Suçu (TCK 168/1-2)
- Hırsızlık Suçu (TCK 168/1-2)
- Güveni Kötüye Kullanma Suçu (TCK 168/1-2)
- Mala Zarar Verme Suçu (TCK 168/1-2)
- Kullanmak İçin Uyuşturucu Satın Alma, Satma, Kabul Etme, Uyuşturucu Madde Bulundurma ve Kullanma (TCK 192)
- Örgüt Kurma, Örgüt Yöneticiliği veya Üyeliği (TCK 221)
- Hakaret Suçu (TCK 129)
- Bilişim Suçları (TCK 245/5)
- Darbeye Teşebbüs Suçu (TCK 312)
- Zimmet Suçu (TCK 248)
- Rüşvet Suçu (TCK 254)
- İrtikap Suçu (TCK 250)
- İftira Suçu (TCK 269)
Görüldüğü gibi ceza hukuku teknik konular barındıran bir konudur. Bundan dolayı eğer ceza hukuku ile ilgili bir uyuşmazlığınız bulunduğunda konusunda deneyimli avukatların bilgilerinden yararlanmanız gerekir. Ancak bu şekilde hak kayıplarını önlemiş olursunuz.
Bundan dolayı eğer ceza hukuku alanında bir uyuşmazlığınız bulunduğunda Çetintaş Hukuk Bürosunu arayarak iletişime geçebilirsiniz.
